Profesor Andrzej Przyłębski: Zadaniem dla Polski jest nieustannie rosnąć w siłę, niezależnie od okoliczności geopolitycznych

Seminaria toruńskie „Od Mikołaja Kopernika do Jana Pawła II” to forum do debaty na tematy ważne dla województwa kujawsko-pomorskiego, Torunia, a także dla Polski, w którym udział biorą historycy, politolodzy oraz mieszkańcy miasta. 12 czerwca 2023 roku odbyło się drugie spotkanie: „Między Niemcami a Rosją”. Jego patronem był Adolf Bocheński, wybitny polski myśliciel okresu międzywojennego, zwolennik antagonizmu pomiędzy tymi dwoma państwami. Organizatorami spotkania była Fundacja Kujawsko-Pomorskie Centrum Aktywności oraz Instytut De Republica.

Położenie geopolityczne Polski – między Niemcami a Rosją – niesie za sobą konkretne konsekwencje, które ujawniały się w różnych momentach historii naszego państwa, jak chociażby przy okazji odzyskiwania przez Polskę niepodległości, w czasach zaborów, zwłaszcza w ich końcowym okresie. Pytania dotyczące tego, czy wybrać orientację proniemiecką czy prorosyjską, dyskusje na temat tego, czy Polska nie powinna postawić na współpracę z Niemcami w latach trzydziestych, która – jak twierdzą zwolennicy tej teorii – zupełnie inaczej poprowadziłaby losy Polski, pojawiają się w przestrzeni publicznej nieustannie.

Napięcia i spory o to jakie sojusze zagraniczne budować, wracają także dzisiaj, zwłaszcza w obliczu wydarzeń rozgrywających się za naszą wschodnią granicą. – Nikt już rozsądnie i racjonalnie myślący nie zakłada orientacji prorosyjskiej. Natomiast pojawia się pytanie czy jesteśmy skazani na orientację proniemiecką czy jednak możemy prowadzić naszą politykę międzynarodową inaczej? Czy Polska jest skazana na wybór pomiędzy Niemcami a Rosją, czy jednak istnieje jakaś alternatywa, trzecia droga? Czy możemy zorientować się na jakieś inne sojusze? – pytał zaproszonych do dyskusji gości: prof. zw. dr. hab. Andrzeja Przyłębskiego, prof. zw. dr. hab. Wojciecha Polaka oraz dr. hab. Bogusława Kopkę moderator spotkania – dr hab. Krzysztof Szczucki.

Prof. zw. dr. hab. Andrzej Przyłębski, Dyrektor Instytutu De Republica, stanowczo wskazał na suwerenność oraz niezależność naszego państwa, które powinniśmy jasno artykułować zarówno w przypadku prowadzenia polityki wewnętrznej jak i międzynarodowej: – Nie sądzę, że jesteśmy zamknięci w alternatywie: Niemcy albo Rosja. Polska ma swoją własną rację stanu i kulturę polityczną, która stoi w opozycji zarówno do Niemiec, jak i Rosji. Powinniśmy, w mojej opinii, szukać trzeciej drogi. Wskazałbym w tym aspekcie dwa elementy: Stany Zjednoczone, dla których stajemy się coraz ważniejszym partnerem oraz ideę Trójmorza – musimy uświadomić krajom, które znajdują się w tej inicjatywie, że powinniśmy się trzymać razem, ponieważ mamy podobny kierunek rozwoju.

O tym, czy historyczne doświadczenia Polski – wojny i sojusze winny ukierunkowywać Polskę do konkretnych politycznych mariaży z najsilniejszymi sąsiadami czy też raczej determinować  do szukania innych dróg mówił również prof. zw. dr hab. Wojciech Polak, Zastępca Przewodniczącego Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej. Zdaniem profesora, Polska była w największym rozkwicie w XIV wieku, nazywanym przez historyków wiekiem złotym. – W tym okresie Polska wiązała się z krajami i narodami Europy Środkowej. Niektóre z tych narodów były wówczas wewnątrz Rzeczypospolitej – jak Litwini czy Rusini. To powinno być dla nas wyznacznikiem jakie relacje zagraniczne budować, w jakim kierunku powinniśmy dążyć – zauważył. Historyk wyszczególnił także dwa elementy, które mogłyby stać się składową aktualnej i przyszłej polityki międzynarodowej Polski: ideę Międzymorza sformułowaną na początku lat dwudziestych XX wieku przez Leona Wasilewskiego oraz tak zwaną koncepcję jagiellońską. – Przyszłością Polski jest stworzenie takiej siły w Europie Środkowej, która byłaby syntezą tych dwóch idei – podkreślił.

Na aspekt chrześcijański w geopolityce wskazał z kolei dr hab. Bogusław Kopka, historyk specjalizujący się zwłaszcza w historii XX wieku, Członek Rady Naukowej Instytutu De Republica. Jego zdaniem Europa Zachodnia, reprezentowana zwłaszcza przez Niemcy oraz Francję, zapomina o tym, że państwa Europy Środkowo-Wschodniej są najbardziej wysuniętym na wschód przedstawicielem cywilizacji zachodniej. Jego zdaniem: – Polska silna gospodarczo a także duchem, jest w stanie reaktywować ideę przedmurza chrześcijańskiego Zachodu.

Wszyscy prelegenci zgodnie zauważyli, że rola Polski na arenie międzynarodowej stale wzrasta, co jest szczególnie zauważalne w kontekście toczącej się w Ukrainie wojny. Przyczyniło się do tego zaangażowanie w organizowanie pomocy militarnej i humanitarnej, jak również podejmowanie szeregu inwestycji w rozwój polskiej armii. – Rola Polski niewątpliwie wzrosła, ale czy radykalnie? Moim zdaniem nie możemy mieć pewności, że nagle staniemy się głównym sojusznikiem Stanów Zjednoczonych. Pozycja Polski stale rośnie, ale jednocześnie pozycja Niemiec jest wyraźnie osłabiona. Naszym zadaniem jest nieustannie rosnąć w siłę, niezależnie od okoliczności geopolitycznych – podsumował profesor Przyłębski.

Podczas dyskusji poruszone zostały także tematy rozliczania przeszłości, również w wymiarze ekonomicznym, przy jednoczesnym budowaniu konstruktywnych partnerstw oraz ewentualnych konsekwencji zaprzestania realnego wsparcia Ukrainy. Pojawiła się także kwestia możliwej pozycji Polski w perspektywie najbliższych dwudziestu lat. Dyskutanci wskazali, że Polska może z powodzeniem wykorzystać aktualną sytuację kryzysową poszczególnych państw europejskich, których główną bolączką staje się stagnacja wynikająca z bazowania na wypracowanym przed laty kapitale, bez jednoczesnego rozwoju chociażby potencjału społecznego czy naukowego.

Ostatnie spotkanie z cyklu „Seminariów toruńskich” odbędzie się 31 lipca 2023 roku o godz. 17.30. Jego tematem przewodnim będzie nauczanie społeczne Jana Pawła II. Debaty „Od Mikołaja Kopernika do Jana Pawła II” to inicjatywa, której celem jest rozwój postaw patriotycznych, zainteresowanie nauką, historią i przedsiębiorczością oraz stworzenie przestrzeni do pogłębionej debaty na aktualne tematy pojawiające się w przestrzeni publicznej.