Drugie seminarium Joseph Conrad Fellowship

Za nami drugie seminarium w ramach Joseph Conrad Fellowship. Rozmowę na temat narodzin nowoczesnego podmiotu zbiorowego poprowadził dr hab. Wiktor Marzec z Uniwersytetu Warszawskiego.

Seminarium było poświęcone politycznemu doświadczeniu klasy plebejskiej, a kanwą dla wspólnych rozważań była rewolucja 1905 roku. Teoretycznym punktem odniesienia były książki „The Plebeian Experience: A Discontinuous History of Political Freedom” Martina Breaugh oraz „Democracy Denied, 1905-1915: Intellectuals and the Fate of Democracy” Charlesa Kurzmana.

Jednakże centralnym punktem seminarium były teksty źródłowe – odezwy z 1905 roku kierowane do klasy robotniczej przez różne ugrupowania polityczne. Już na samym początku wspólna analiza tekstów pozwoliła dostrzec istotne różnice w ich konstruowaniu. Ich struktura formalna odzwierciedlała odmienne podejście wobec aktualnej sytuacji społeczno-politycznej, a także odmienne postawy polityczne, czego świadectwem były dyskursy włączające i wyłączające.

Odezwy miały charakter interpelacyjny charakter, budowały relację z odbiorcami i nadawały im podmiotowość polityczną. Z tego punktu widzenia istotne było odwołanie do „szkoły historycznego kontekstualizmu” z Cambridge, w której bardzo ważną rolę odgrywało przekonanie o tym, że nie można odróżnić wypowiedzi konstatujących od performatywnych.

Dużą dyskusję wśród uczestników seminarium wywołał problem tego, w jakim stopniu partie polityczne próbowały zagospodarować emocje klasy robotniczej, a w jakim stopniu nadawały im ton. Ciekawa rozmowa wywiązała się wokół ubioru klas plebejskich, który posiadał ważne znaczenie emancypacyjne i godnościowe, a także odgrywał istotną rolę w dystynkcji społecznej.

To tylko wybrane zagadnienia, które poruszyliśmy na piątkowym seminarium. Tym razem uczestniczyli nie tylko stypendyści programu JCF, ale także osoby zainteresowane podejmowaną przez nas problematyką. Raz w miesiącu nasze seminaria mają charakter otwarty – dlatego warto śledzić harmonogram naszych spotkań.

Seminarium poprowadził dr hab. Wiktor Marzec – socjolog historyczny. W Instytucie Studiów Społecznych UW prowadzi badania nad figuracjami państwa w poimperialnej Europie Wschodniej. Doktoryzował się w Budapeszcie na Uniwersytecie Środkowoeuropejskim (CEU), gdzie zajmował się przemianami sfery publicznej w Królestwie Polskim w trakcie rewolucji 1905 roku. Habilitację uzyskał na Uniwersytecie Warszawskim za pracę nad socjogenezą państwa po rozpadzie imperium Rosyjskiego. Jest autorem książki „Rising Subjects. The 1905 Revolution and the Origins of Modern Polish Politics” (Pittsburgh UP 2020) i współautor „From Cotton and Smoke. Łódź – Industrial City and Discourses of Asynchronous Modernity, 1897–1994”. Od długiego czasu podejmuje problematykę politycznej podmiotowości u progu nowoczesności.