Koszty sądowe w sprawach cywilnych – jak się kształtują?

Każdy obywatel wnoszący sprawę do sądu cywilnego musi ponieść koszty postępowania sądowego. W tym artykule opisujemy, jakie czynności sądowe podlegają opłatom i na jakie wydatki należy się przygotować, składając pozew do sądu cywilnego.

Czym są koszty sądowe?

Koszty sądowe to wydatki potrzebne do sfinansowania procesu sądowego. Tylko część opłat sądowych ponoszona jest przez strony postępowania, większość kosztów pokrywa Skarb Państwa. Proces sądowy wymaga sporządzania wielu dokumentów, wykonywania procedur, takich jak przesłuchiwanie świadków, wydawanie ekspertyz, powoływanie biegłych itd. Postępowania cywilne to najczęściej sprawy rozwodowe, spory o majątek, zażalenia i apelacje w tych obszarach. Liczba wydatków sądowych zależy od skomplikowania i długości procesu. Koszty można zatem podzielić na opłaty stałe, które uiszcza się w każdym przypadku i te zależne od indywidualnej sytuacji.

Koszty sądowe w sprawach cywilnych

Opłaty stałe to odgórnie ustalone kwoty, które ponoszą strony postępowania. Podstawowym kosztem, jaki wnosi się jeszcze przed rozpoczęciem procedury sądowej, jest opłata za złożenie pozwu. W przypadku sprawy rozwodowej opłata za pozew wynosi 600 złotych. Tyle samo wynosi opłata za pozew w sprawie o ochronę dóbr osobistych. Nieco mniej wynosi przedsądowa opłata w procesie o naruszenie posiadania, bo tylko 200 złotych. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku kosztuje z kolei 100 złotych. Inaczej wylicza się wysokość opłaty sądowej w przypadku spraw majątkowych. Sąd ustala wysokość tej kwoty indywidualnie dla każdej sprawy, a jako główne kryterium przyjmuje wartość przedmiotu sporu. Jeśli wartość ta nie przekracza 20 tysięcy złotych, opłata podstawowa może wynieść od 30 do maksymalnie 1000 złotych. Jeśli wartość jest wyższa niż 20 tysięcy, opłata podstawowa wynosi 5 procent wartości przedmiotu sporu lub zażalenia. Oprócz pozwów opłacie sądowej podlega wnoszenie do sądu pism, takich jak apelacje, skargi, zażalenia i innego rodzaju zaskarżenia orzeczeń. Należność zostanie pobrana także wtedy, gdy składamy wniosek np. o wpis w Księdze Wieczystej lub w Krajowym Rejestrze Sądowym. Szczegółową listę opłat sądowych można znaleźć w tekście ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Jak uiścić opłatę sądową?

Opłata pobierana jest zawsze razem ze stosownym pismem, które składamy do sądu. W przypadku nieuiszczenia opłaty od razu otrzymamy polecenie wniesienia opłaty w terminie do 7 dni. Niewykonanie płatności spowoduje zwrócenie pisma stronie bez wszczęcia postępowania sądowego w sprawie zawartej w dokumencie. Opłatę możemy wnieść, wpłacając gotówkę w kasie właściwego sądu lub w formie bezgotówkowej – przelewem, kartą płatniczą lub poprzez platformę Sądowe E-płatności. Jeśli wybierzemy tę drugą możliwość, to do wniosku lub pozwu będziemy musieli dołączyć potwierdzenie wniesienia opłaty sądowej.

Zwolnienie opłat sądowych – jak uzyskać?

Istnieje możliwość uniknięcia kosztów sądowych w pewnych przypadkach. Jeśli nasza sytuacja materialna jest trudna, możemy wystąpić do sądu z prośbą o zwolnienie z kosztów sądowych. Do stosownego wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające sytuację materialną strony postępowania, np. wysokość zarobków, emerytury czy status bezrobotnego. Jeśli sąd przychyli się do wniosku, otrzymamy częściowe lub całkowite zwolnienie z ponoszenia kosztów sądowych w sprawie cywilnej. Innym sposobem na uniknięcie opłat jest próba rozwiązania sporu polubownie lub poprzez mediacje sądowe. Koszt procedury mediacyjnej jest w całości pokrywany przez Skarb Państwa. Mediacje mogą okazać się sposobem na zaoszczędzenie nie tylko pieniędzy, ale także czasu i wysiłku emocjonalnego, czego wymaga udział w procesie sądowym.