Prawa ojca płacącego alimenty – co trzeba wiedzieć?

Tematyka praw ojców zyskuje w ostatnich latach coraz większą popularność. Szczególnie duże kontrowersje budzi problem niepłacenia alimentów przez mężczyzn oraz naruszanie praw ojców przy sprawach rozwodowych. W tym artykule staramy się obalić pewne mity związane z podziałem opieki nad dziećmi oraz kwestią alimentacji.

Alimenty na dziecko – kiedy się je płaci?

Rodzice mają obowiązek utrzymania małoletniego dziecka, które z oczywistych względów nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego mówią jasno, że płacenie alimentów to obowiązek każdego rodzica, który istnieje bez względu na charakter relacji pomiędzy matką i ojcem. Obowiązek płacenia alimentów po rozwodzie ma ten rodzic, u którego dziecko nie mieszka. Wysokość alimentów za każdym razem ustalana jest indywidualnie i zależy od kilku czynników, takich jak: potrzeby materialne dziecka, jego wiek oraz zdolności finansowe i majątkowe rodziców. Warto zaznaczyć, że obowiązek alimentacyjny istnieje także wtedy, gdy prawa rodzicielskie zostały rodzicowi odebrane lub ograniczone przez sąd.

Opieka nad dzieckiem po rozwodzie

Sąd przy rozwodzie ustala sposób sprawowania przez rodziców władzy nad małoletnim dzieckiem. Może więc powierzyć opiekę jednemu z rodziców lub zasądzić opiekę w systemie naprzemiennym, przez co zarówno matka, jak i ojciec dziecka zajmują się nim na bieżąco. To, jaki model wybierze sąd, zależne jest od sytuacji rodziny i woli wyrażonej przez obydwie strony. Sąd ma obowiązek postawić na pierwszym miejscu dobro małoletniego dziecka, które powinno otrzymać jak najlepsze warunki życia w przypadku rozstania rodziców. Obecnie sądy coraz częściej ustanawiają tzw. opiekę naprzemienną. Pewne kontrowersje wzbudza sytuacja, w której sądy przydzielają opiekę matce, wyznaczając ojcu pewną liczbę godzin w miesiącu, przeznaczonych na kontakt z dzieckiem. Według obrońców praw ojców niekiedy dochodzi wówczas do łamania praw mężczyzn, którzy mimo wywiązywania się z obowiązku płacenia alimentów, mają utrudniony kontakt z dzieckiem lub doświadczają innych form dyskryminacji.

Prawa ojca płacącego alimenty

Rozważanie tematu praw rodziców warto zacząć od innej strony. Należy pamiętać, że kontakt z obydwojgiem opiekunów jest jednym z podstawowych praw dziecka. To ono potrzebuje ich obecności, żeby móc się normalnie rozwijać. Opieka ze strony matki i ojca jest więc przede wszystkim prawem dziecka, które nie powinno być naruszane w sytuacji konfliktu pomiędzy byłymi małżonkami. Ta zasada nie dotyczy jednak sytuacji, w której sąd zabroni kontaktów z małoletnim ze względu na przemoc lub inne zagrożenia, jakie mogą spotkać dziecko ze strony rodzica. Ojciec, który nie mieszka z dzieckiem, ma więc prawo do współdecydowania o jego wychowaniu, edukacji i innych ważnych kwestiach. Może spotykać się z nim, utrzymywać korespondencję, zabierać je do swojego domu itd. Ojciec płacący alimenty ma także prawo do ulg rodzinnych i podatkowych – może np. odliczyć od podatku kwotę ulgi na każde dziecko, nad którym sprawuje władzę rodzicielską. Jeśli ojciec ma wątpliwości w kwestii rozporządzania przez matkę pieniędzmi przeznaczonymi na dziecko, może zażądać od niej informacji na temat wydawania przez nią alimentów. Matka nie powinna utrudniać mu wglądu w dokumenty finansowe dotyczące wydatków na małoletniego. Istnieją też szczególne przypadki, w których ojcowie mogą starać się o obniżenie lub zniesienie obowiązku alimentacyjnego. Mają do tego prawo na przykład wtedy, gdy dziecko jest już pełnoletnie i w żaden sposób nie stara się samodzielnie się utrzymać. Obowiązek alimentacyjny zostaje zniesiony także wtedy, gdy dziecko posiada majątek, który całkowicie wystarcza na jego utrzymanie. Wówczas alimenty od rodziców stają się dobrowolne. Na koniec warto dodać, że dobro dziecka i kontakty z nim nigdy nie powinny być bronią w sporze między rodzicami. Matki nie mają prawa bez powodu ograniczać swoim byłym partnerom kontaktów z dzieckiem. Ojcowie natomiast nie mogą zaprzestać płacenia alimentów, kiedy uznają, że ich prawa są ograniczane. Oba te działania są rażącym łamaniem praw dziecka, które powinno otrzymywać opiekę od obydwojga rodziców.