Mapa wyzwań dla suwerenności państwa i realizacji demokratycznego mandatu w kontekście uzależnienia od międzynarodowych instytucji finansowych oraz globalizacji długu publicznego. Czy państwa mogą porzucić własne konstytucyjne zobowiązania w imię realizacji żądań wierzycieli? Przypadki Grecji i Islandii – lekcje dla Polski

dr Michał Jabłoński

Jednymi z odsłon światowego kryzysu gospodarczego, zapoczątkowanego w 2008 r. przez upadek banku inwestycyjnego Lehman Brothers, były kryzysy finansowe w Islandii i w Grecji, grożące niewypłacalnością tych krajów. Ukazały one konflikty pomiędzy żądaniami wierzycieli i międzynarodowych instytucji (w tym MFW i UE) oraz konstytucyjnymi zobowiązaniami tych państw. W obydwu przypadkach starano się je rozwiązać poprzez odwołanie do woli narodu wyrażonej w referendum, choć ostatecznie z różnym skutkiem. O ile w przypadku Islandii wyniki obydwu referendów doprowadziły do skutecznego odrzucenia presji zagranicznych wierzycieli, gdyż racje Islandii potwierdził Trybunał EFTA, o tyle rząd grecki zignorował w końcu werdykt społeczeństwa i przyjął warunki pomocy finansowej.

Artykuł podsumowuje podstawowe dylematy polityczne i konstytucyjne z tym związane oraz wskazuje możliwe wyzwania, z jakimi w przyszłości musi liczyć się również Polska w przypadku ewentualnego kryzysu finansów publicznych.