Kazachstan i Azja Centralna – trwały stan czy kruche status quo między Rosją a Chinami

dr hab. Jacek Zaleśny

Zbadaniu poddano politykę Republiki Kazachstanu jako uczestnika stosunków między­narodowych. W pracy dowodzi się, że kluczowy wpływ na nią wywierają uwarunkowania geopolityczne państwa w postaci położenia między Azją i Europą. Kazachstan jest kluczowym uczestnikiem stosunków środkowoazjatyckich. Ze względu na swoje położenie pomiędzy światowymi mocarstwami, czyli Rosją i Chinami, prowadzi politykę wielowektorową – poli­tykę zachowywania balansu. W niej widzi z jednej strony ochronę swojej suwerenności i nie­podległości, z drugiej strony – źródła przewag konkurencyjnych wobec innych uczestników stosunków międzynarodowych. Dlatego też Kazachstan działa w licznych organizacjach międzynarodowych, różnych formatach integracyjnych. Służą one minimalizacji zagrożeń i maksymalizacji szans.

Sąsiedztwo Kazachstanu ze światowymi mocarstwami wzmacnia jego działania integracyjne w ramach Azji Centralnej, w tym poprzez Szanghajską Organizację Współpracy i w ramach poradzieckich państw Azji Centralnej.

Na przestrzeni 30 lat niepodległego Kazachstanu odnotowuje się dynamiczną intensyfi­kację związków kazachstańsko-chińskich. Nie odpowiada im podobna dynamika związków kazachstańsko-rosyjskich. Z jednej strony jest to kwestia wieloaspektowej synergii w relacjach kazachstańsko-chińskich, a z drugiej strony – ograniczonej synergii w relacjach kazachstań­sko-rosyjskich. Dodatkowo, oprócz czynnika gospodarczego, komplikują ją rosyjski impe­rializm oraz będące jego przejawem ingerowanie w sprawy wewnętrzne państw sąsiednich, tj. zachowania sceptycznie oceniane przez Kazachstan.