Rafał Łatka: Prymas Wyszyński przerastał epokę

Niemal trzydzieści tomów osobistych zapisków pro memoria pozostawionych przez kardynała Stefana Wyszyńskiego, dwadzieścia jeden tomów wydanych dzieł zebranych, około pięćdziesięciu tomów niewydanych, do tego materiały archiwalne z inwigilacji oraz materiały z posiedzenia episkopatu – tyle musiał przestudiować dr hab. Rafał Łatka, prof. ucz. aby napisać swoją najnowszą książkę „Prymas Stefan Wyszyński w realiach PRL”. We Wrocławiu odbyło się kolejne spotkanie promujące tę publikację, która ukazała się nakładem Wydawnictwa Instytutu De Republica.

Moja książka to całościowa wizja człowieka o bardzo szerokich horyzontach intelektualnych. Starałem się pokazać prymasa jako tego, który wśród ludzi aktywnych publicznie rozumiał najlepiej, czym jest państwo komunistyczne. Jest to pewien paradoks, gdyż osoba duchowna zwykle nie jest obdarzona takim zmysłem analitycznym ani takim głębokim rozumieniem rzeczywistości, wykraczającej poza kanony duszpasterstwa czy misję ewangelizacyjną kościoła – wskazał na wstępie autor, zapytany o to, jak kardynał Stefan Wyszyński odnajdywał się, jego zdaniem, w realiach komunizmu.

Dyskutanci w trakcie spotkania skupiali się zarówno na kwestiach technicznych powstania tej książki (dostęp do archiwów oraz materiałów źródłowych), jak i na aspektach koncepcyjnych – chociażby próbie określenia tego, co może być najtrudniejsze w pisaniu książki o kimś takim, jak kardynał Stefan Wyszyński. Ks. dr hab. Dominik Zamiatała, prof. ucz. zwrócił uwagę na niezmienną od lat niedostępność archiwum watykańskiego, które kryje w sobie wiele niepoznanych dotąd szczegółów, które mogłyby w znaczący sposób wpłynąć na dzisiejsze postrzeganie Wyszyńskiego. Jeśli mamy do czynienia z hierarchą, który odgrywał ważną rolę nie tylko w kościele polskim, ale też był jednym z ważniejszych ojców soboru watykańskiego, człowiekiem, który był w bliskich relacjach z Piusem XII, Janem XXIII czy Pawłem VI, a tym bardziej z Janem Pawłem II, bez kwerendy w tych archiwach ciężko napisać jego solidną biografię, uwzględniającą rzetelne opisy tych ważnych wątków – wskazał.

W dalszej części spotkania zebrani goście oraz publiczność, która wzięła udział w dyskusji, skupili się głównie na opisywanej w książce Rafała Łatki kwestii PRL. Szukano odpowiedzi na pytania o to, czy prymas Wyszyński był antykomunistą, czy był szanowany przez peerelowskich dygnitarzy, czy był uważany za kogoś ważnego, posiadającego istotny głos w ówczesnej debacie publicznej. Jednogłośnie zgodzono się z tezą Rafała Łatki, że Prymas Wyszyński przerastał epokę, w której żył, o czym miał świadczyć chociażby wielki szacunek, jakim darzył kardynała sam Józef Stalin.

Publikacja „Prymas Stefan Wyszyński w realiach PRL” dostępna jest w sprzedaży online.

Spotkanie odbyło się 19 stycznia 2023 roku w Centrum Historii Zajezdnia we Wrocławiu.