5 września 2022

„Polska romanistyka prawnicza. Historia – stan obecny – perspektywy. Urzędy rzymskie na styku prawa publicznego i prywatnego”

W dniach 2-4 września bieżącego roku w Mrągowie odbył się Ogólnopolski Zjazd Prawników Romanistów zorganizowany pod hasłem „Polska romanistyka prawnicza. Historia – stan obecny – perspektywy. Urzędy rzymskie na styku prawa publicznego i prywatnego”. Organizatorem wydarzenia był Instytut De Republica, Wydział Prawa, Prawa kanonicznego i Administracji KUL oraz Wydział Prawa i Administracji UKSW.

„Polska romanistyka prawnicza. Historia – stan obecny – perspektywy. Urzędy rzymskie na styku prawa publicznego i prywatnego”

Tematem przewodnim spotkania były rzymskie urzędy republikańskie i okresu cesarstwa oraz ich recepcja w Europie. Usytuowanie tych zagadnień w centrum zainteresowania środowiska romanistycznego miało na celu zainspirowanie dyskusji na temat roli odgrywanej przez urzędników w starożytnym Rzymie, ich wpływu na ówczesne prawo publiczne i prywatne, jak również oddziaływania rzymskiej magistratury na organizację i kompetencje urzędów w okresie późniejszym. Konferencja podzielona została na siedem sesji wyodrębnionych tematycznie oraz chronologicznie – od okresu archaicznego prawa rzymskiego aż do czasów nowożytnych, obejmujących recepcję i oddziaływanie ius Romanum na prawo późniejsze oraz na poglądy naukowców.

Główne wystąpienia koncentrowały się wokół urzędów rzymskich, w powiązaniu z problemami o charakterze publicznym i prywatnym. Dla rozwoju prawa rzymskiego prywatnego istotne znaczenie miały urzędy pretora, konsula i edyla. To dzięki edyktowi pretora zostały wprowadzone główne zasady procesowania się. Wiele elementów prawa rzymskiego prywatnego stało się fundamentem dla obecnej cywilistyki. Wskazano również na liczne przykłady recepcji elementów prawa publicznego.  Zaproszeni goście udowadniali w swoich wystąpieniach, że antyczny Rzym to nie tylko pomniki materialne w formie ruin, ale przede wszystkim modelowy system prawa oraz modelowa organizacja państwa.  

Konstrukcja ustrojowa republiki rzymskiej posłużyła za fundament nowożytnych koncepcji trójpodziału władzy. Elementy składające się na ten ustrój, czyli urzędnicy, senat oraz zgromadzenia ludowe, pozostawały w równowadze zapewniającej stabilność państwa. Urząd cenzora stanowi jeden z kluczowych elementów tej konstrukcji. Możliwość przeprowadzania spisu ludności, a także ustalania składu senatu dawała cenzorom instrumenty kontrolne pozwalające na zapewnienie harmonii i bezpieczeństwa ustrojowego – wskazała prof. dr hab. Anna Tarwacka.

Celem konferencji „Polska romanistyka prawnicza. Historia – stan obecny – perspektywy. Urzędy rzymskie na styku prawa publicznego i prywatnego” było dokonanie przeglądu aktualnego zakresu badań polskiej romanistyki, a także zebranie opracowanych refleksji, pogłębionych badań w powyższym zakresie. Poddano oglądowi  kwestie statusu prawa rzymskiego, jako przedmiotu akademickiego oferowanego studentom  na wydziałach prawa.