Kultura książki w świetle zapisów testamentowych i donacyjnych duchowieństwa małopolskiego w XVII-XVIII wieku

Zachęcamy do lektury materiału prof. dr hab. Jolanty M. Marszalskiej „Kultura książki w świetle zapisów testamentowych i donacyjnych duchowieństwa małopolskiego w XVII-XVIII wieku”, który ukazuje się w ramach naszego cyklu „Opinie i analizy Instytutu De Republica”.

W testamencie człowiek dokonywał ostatecznej konfrontacji z upływającym nieuchronnie życiem. W tych szczególnych dokumentach ludzie stojący na granicy wieczności, dokony­wali swoistego obrachunku z życiem, pragnąc ostatnim przejawem swej woli, uporządkować ziemskie sprawy. W testamentach zapisywano odpowiednie dyspozycje odnoszące się do podziału majątku między pozostałych członków rodziny, darowizn na cele kościelne i cha­rytatywne. Dawano też wyraz swojemu życzeniu w sprawie ceremonii pogrzebowej, miejsca pochówku, obchodzenia czasu żałoby. Ostatnie akty woli „dobrze urodzonych” ukazywały w całym kolorycie epoki staropolskiej ich obyczaje, relacje rodzinne, codzienne utrudzenia, ale także oczekiwania względem najbliższych po śmierci.

Duchowni testatorzy różnych godności i funkcji rozporządzali swym majątkiem z reguły zapisując go na cele kościelne. Wśród przedmiotów, którymi rozporządzano w testamencie tuż przed śmiercią były również księgi – wiele zapisów donacyjnych zachowało się na kartach tytułowych dawnych ksiąg. Ofiarowali legatem testamentowym księgi zarówno konwentom zakonnym, z którymi byli związani w różny sposób, kościołom, w których sprawowali w ciągu życia posługę kapłańską, czy seminariom duchownym wzbogacając legatami ksiąg tamtej­sze biblioteki. Doskonale ten fakt odzwierciedlały donacje duchowieństwa małopolskiego (krakowskiego) w dawnych wiekach.

Niniejszy artykuł prezentuje rolę książki w zapisach testamentowych na przykładzie ducho­wieństwa małopolskiego w XVII i XVIII wieku.

***
Seria „Opinie i Analizy Instytutu De Republica” to publikacje on-line zamieszczane w formule otwartego dostępu, skoncentrowane na szczegółowych zagadnieniach z zakresu nauk humanistycznych i społecznych. Ramy tematyczne serii wyznaczają cztery podstawowe dziedziny: historia, kultura, politologia oraz prawo, zaś opracowania niemieszczące się w żadnej z powyższych, publikowane będą w kategorii varia. „Opinie i analizy Instytutu De Republica” prezentować będą naukowe i praktyczne spojrzenie na najważniejsze zagadnienia, często dyskutowane w przestrzeni publicznej. Poruszana problematyka historyczna nierzadko służyć będzie do podkreślenia niezaprzeczalnych związków przeszłości z teraźniejszością.
Autorami publikowanych opracowań są uznani naukowcy z ośrodków akademickich i badawczych w Polsce, którzy wyróżniają się wiedzą oraz dorobkiem naukowo-badawczym w danej dziedzinie.