Własność warstwowa – Zagadnienia Prawnoporównawcze

W dniach 28 lutego – 1 marca 2022 roku odbyła się konferencja naukowa poświęcona zagadnieniom związanym z prawem warstwowym. Była to druga odsłona cyklu, który został zainicjowany przez Instytut De Republica oraz Stowarzyszenie Edukacji Administracji Publicznej 20 września 2021 roku.

Celem spotkania było przedstawienie sposobu regulacji zagadnień tak zwanej własności warstwowej w różnych systemach prawnych oraz podjęcie dyskusji, czy któryś z zaproponowanych modeli mógłby stać się płaszczyzną implementacji zagranicznych rozwiązań do polskiego prawodawstwa. Zaproszeni goście pochylili się nad rozwiązaniami legislacyjnymi w takich krajach jak Holandia (dr Paweł Sobolewski), Belgia (dr Paweł Sosnowski), Francja (dr Krzysztof Buczyński), Włochy (mgr Piotr Okruciński) czy Hiszpania (mgr Weronika Bogusz), Niemcy (dr Paulina Łazutka-Gawęda), Szwajcaria (dr Jarosław Stasiak), Austria (dr Mirosława Pytlewska, Norwegia (mgr Adam Twarowski) czy Czechy (dr hab. Jacek Jaworski). Analizę prawa rzymskiego przeprowadziła prof. dr hab. Anna Tarwacka z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

– Prawo szwajcarskie jest dość zbliżone do prawa niemieckiego i austriackiego i jest w sumie dobrym  źródłem inspiracji i czerpania rozwiązań dla ustawodawcy polskiego, najmniej ingeruje w istotę prawa własności nieruchomości. Jako specyficzny rodzaj służebności jest dość łatwe do wprowadzenia w polskim systemie ksiąg wieczystych. Taka służebność miałaby własną KW – podobnie jak np. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego – wskazał w swoim wystąpieniu dr Jarosław Stasiak.

O Księgach Wieczystych dla własności warstwowej w Austrii i propozycji zaimplementowania podobnych rozwiązań na grunt polski wspomniała w swoim wystąpieniu dr Mirosława Pytlewska: – Konstrukcja zakładania księgi wieczystej dla własności warstwowej  (Baurecht) w Austrii jest analogiczna jak zakładanie polskich ksiąg wieczystych dla nowo wyodrębnionych lokali. Polega ona na tym, że funkcjonuje księga macierzysta (budynkowa), z której wydzielana jest księga lokalowa, przy czym w obydwu tych księgach – budynkowej i lokalowej – dokonywane są wpisy zawierające wzajemne odniesienia do tych powiązań. Założenie księgi lokalowej i dokonanie w niej wpisu ma charakter konstytutywny (prawotwórczy). Zakładanie odrębnych ksiąg wieczystych i możliwość obciążania nowopowstałych praw budowlanych hipotekami, oraz obrót tymi prawami praktycznie bez ograniczeń przesądza o atrakcyjności tego prawa.

O uprawnieniach właściciela gruntu, w kontekście własności warstwowej we Włoszech opowiedział mgr Piotr Okruciński, który wskazał, że – w związku z rozwojem infrastruktury często pojawiał się problem, który można także rozpoznawać przez pryzmat prawa warstwowego, tzn. jak daleko sięga władztwo właściciela gruntu? Zagadnienie to stało się podstawą do wielu dyskusji w środowisku włoskiej jurysprudencji. Odpowiedzi można szukać w tezach wyroków Sądu Najwyższego (wł. La Corte Suprema di Cassazione). Stwierdza on w tezie wyroku z 2018 r., że zgodnie z art. 840 § 2 włoskiego kodeksu cywilnego właściciel nie może sprzeciwiać się działaniom osób trzecich, które mają miejsce na takiej głębokości lub wysokości, że nie ma on żadnego interesu w ich wykluczeniu.

Na wielozadaniowość prawa warstwowego wskazała zaś mgr Weronika Bogusz, która wskazała na istotę trafnego rozpoznania celów i rzetelnego przeprowadzania procesu legislacyjnego w tworzeniu potencjalnych polskich regulacji. Dotknęła omawianego zagadnienia w prawodawstwie hiszpańskim, oraz podkreśliła najważniejsze elementy, które mogłyby stanowić inspirację dla stworzenia instytucji prawa własności warstwowej w systemie polskim.

W najbliższych miesiącach planujemy kolejne edycje projektu.